Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

Lista chorób do orzeczenia o niepełnosprawności interesuje praktycznie każdego, kto chce takie orzeczenie uzyskać. W tym artykule przedstawiamy właśnie taką listę, dzięki której dowiesz się, na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności. Znajdziesz tu wszelkie szczegóły, których potrzebujesz.

Grupa inwalidzka – jakie choroby?

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności  możesz dostać na bardzo różne choroby i schorzenia. W polskim systemie orzecznictwa przewidziano 12 różnych symboli, które oznaczają różne przyczyny powstania niepełnosprawności. Są to kategorie, które zawierają w sobie bardzo różne choroby, dolegliwości, zaburzenia rozwojowe i trwałe uszkodzenie uprawniające do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności.

Niektóre z tych chorób mogą się wiązać z niezdolnością do samodzielnej egzystencji, ale na ogół ostateczna decyzja w tej sprawie należy do komisji do spraw orzekania o niepełnosprawności. W niektórych przypadkach może być też tak, że choroba postępuje. Wtedy stopień rozwoju choroby i w związku z tym stopień naruszenia sprawności organizmu mają wpływ na stopnie niepełnosprawności, które możesz mieć na orzeczeniu:

• znaczny (dawniej I grupa inwalidzka),
• umiarkowany (dawniej II grupa inwalidzka),
• lekki (dawniej III grupa inwalidzka).

Kiedy można starać się o stopień niepełnosprawności?

Jeśli jesteś osobą powyżej 16. roku życia, to możesz starać się o stopień niepełnosprawności w dowolnym momencie, o ile masz aktualne zaświadczenie lekarskie o swoim stanie zdrowia. Takie oświadczenie jest ważne tylko przez 30 dni od daty wystawienia. 

Osoby poniżej 16. roku życia również mogą się starać o orzeczenie o niepełnosprawności, ale bez wyznaczonego stopnia. Oczywiście polskie prawo jest dostosowane do tej sytuacji, dlatego w przypadku większości świadczeń brak stopnia niepełnosprawności nie stanie na przeszkodzie, aby je uzyskać. 

Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności dzieci?

W przypadku dzieci obowiązuje taka sama lista chorób jak u dorosłych. Jedyną znaczącą różnicą jest dwunasty symbol, czyli całościowe zaburzenia rozwojowe. Faktem jest, że te zaburzenia mogą objawiać się tylko i wyłącznie w dzieciństwie. Oczywiście można je rozpoznać później, ale zdecydowana większość związanych z nimi niepełnosprawności dotyczy orzeczeń wydawanych dzieciom do ukończenia 16. roku życia. Jeśli interesuje Cię, na jakie choroby Twoje dziecko może dostać orzeczenie, to sprawdź poniższą listę.

Lista chorób do orzeczenia o niepełnosprawności

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, istnieje aż 12 różnych symboli przyczyn powstania niepełnosprawności. Jest jednak pewne ograniczenie, które zakłada, że na swoim orzeczeniu możesz mieć maksymalnie 3 różne przyczyny. Nie da się ukryć, że jest to dosyć krzywdzące, bo niektóre osoby mają na tyle duże problemy, że wiążą się one z większą liczbą przyczyn powstania niepełnosprawności. 

Co więcej, to nie jest tak, że na Twoim orzeczeniu będą 3 symbole, jeśli cierpisz na 3 różne dolegliwości, ale 2 z nich nie utrudniają w wystarczającym stopniu Twojego funkcjonowania, a trzecia jest bardzo uciążliwa i nie pozwala Ci na normalne wykonywanie codziennych czynności. 

01-U symbol niepełnosprawności

Pierwszy symbol niepełnosprawności dotyczy niepełnosprawności intelektualnej, dawniej nazywanej upośledzeniem umysłowym, stąd też nadal obowiązujący symbol – U. Upośledzenie umysłowe objawia się już we wczesnym wieku, o ile oczywiście uda się je wtedy rozpoznać. Niekiedy do rozpoznania dochodzi później, co niestety utrudnia wdrożenie odpowiedniej opieki dla dziecka. 

Jednakże w kwestii samego orzeczenia, to do przyznania jakiegokolwiek stopnia niepełnosprawności (w przypadku starania się o kolejne orzeczenie po ukończeniu 16. roku życia) lub w ogóle do uzyskania pierwszego orzeczenia przed ukończeniem 16. roku życia wymagana jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu co najmniej umiarkowanym.

Ma to związek z tym, że dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim nie mają większych trudności, żeby podjąć się pracy fizycznej i bardzo dobrze funkcjonować w codziennym życiu, również rodzinnym. Ich wyniki w nauce nie są zbyt dobre, bo lekka niepełnosprawność intelektualna oznacza rozwój umysłowy jedynie na poziomie 12-latka. 

Jeśli chodzi o same orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, to w związku z konkretnym IQ w skali Wechslera dostaniesz następujące orzeczenia:

• IQ w przedziale 69–50 – niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim i brak jakiegokolwiek orzeczenia o stopniu niepełnosprawności;
• IQ w przedziale 49–35 – niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym i orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim;
• IQ w przedziale 34–20 – niepełnosprawność intelektualna w stopniu znacznym i orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;
• IQ poniżej 20 – niepełnosprawność intelektualna w stopniu głębokim i orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Ponad 80% osób z niepełnosprawnością intelektualną ma IQ powyżej 50, dlatego też nie kwalifikują się do orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Najniższe IQ, czyli poniżej 20, posiada jedynie 1% osób diagnozowanych.

02-P symbol niepełnosprawności

Choroby psychiczne i zaburzenia psychotyczne dzielą symbol 02-P. Najczęstszą chorobą psychiczną jest depresja. jaki stopień niepełnosprawności na tę chorobę? To zależy od stopnia nasilenia depresji, a także od jej wpływu na Twoje codzienne funkcjonowanie. Nie bez znaczenia jest także częstotliwość występowania jej objawów.

Jakie choroby psychiczne do symbolu 02-P?

• zespoły otępienne,
• schizofrenia,
• umiarkowane lub znacznie zaburzenia nastroju,
• utrwalone i bardzo silne zaburzenia lękowe.

Wskutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego symbol 02-P nie może być zawarty w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności, ponieważ w przeszłości bywało tak, że niekorzystnie wpływał na możliwości osoby z taką niepełnosprawnością. Pracodawcy woleli unikać zatrudniania osób właśnie z tym symbolem na orzeczeniu.

03-L symbol niepełnosprawności

Choroby słuchu oraz zaburzenia głosu kwalifikują się do trzeciego symbolu, czyli 03-L. Jest to związane z tym, że te schorzenia prawie zawsze występują w parze, ponieważ zdolność mowy mimo wszystko wynika w dużej mierze ze zdolności słuchu i vice versa. 

W przypadku niedosłuchu można wyróżnić:

• głuchotę (całkowite niesłyszenie),
• resztki słuchowe,
• niedosłuch głęboki (niesłyszenie dźwięków nawet powyżej 90 dB),
• niedosłuch znaczny (dźwięki od 71 do 90 dB),
• niedosłuch umiarkowany (dźwięki od 41 do 70 dB),
• niedosłuch lekki (dźwięki od 20 do 40 dB).

Orzeczenie o niepełnosprawności z symbolem 03-L dostaniesz, jeśli masz niedosłuch głęboki lub z Twoim słuchem jest jeszcze gorzej. Jeśli chodzi o zaburzenia mowy, to często są one związane z niepełnosprawnością intelektualną i podlegają właśnie pod ten symbol, jako schorzenia współistniejące.

Symbol niepełnosprawności 04-O

Jaka wada wzroku kwalifikuje do orzeczenia o niepełnosprawności? Choroby narządu wzroku mają bardzo różne działanie. Niektóre wpływają na ostrość widzenia, a inne zmniejszają kąt widzenia. Orzecznictwo w sprawie chorób oczu bierze pod uwagę oba te czynniki i przyznaje lekki, umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności. Wygląda to następująco:

• Orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności – jednooczność, obuoczna bezsoczewkowość lub ostrość wzroku mniejsza niż 25% (już po zastosowaniu szkieł korekcyjnych).
• Orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – możesz je dostać, jeśli Twoje pole widzenia nie przekracza 30° lub masz od 6 do 10% ostrości wzroku (już po zastosowaniu szkieł korekcyjnych).
• Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności – dostaniesz je, jeśli masz widzenie lunetowe, w zakresie nie większym niż 20°, ostrość wzroku w Twoim lepszym oku nie jest wyższa niż 5% lub jesteś osobą całkowicie lub prawie całkowicie ślepą.

Oczywiście możesz dostać wyższe orzeczenie, jeśli cierpisz na różne współistniejące choroby oczu lub masz inne dolegliwości, które utrudniają Ci codzienne funkcjonowanie. 

Symbol niepełnosprawności 05-R

Niepełnosprawność ruchowa może mieć wiele przyczyn. Czasami dochodzi do niej wskutek różnych urazów, a czasami są to po prostu wady wrodzone lub choroby kości. 

Jak dostać grupę inwalidzką na kręgosłup? Możesz ją dostać, jeśli cierpisz na:

• rozszczep kręgosłupa (niezależnie od tego, czy całkowicie uniemożliwia Ci poruszanie się),
• choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa,
• dyskopatia kręgosłupa (jeśli jest wielopoziomowa),
• trwałe usztywnienie kręgosłupa, np. w wyniku spondylozy,
• tetraplegia (paraliż czterokończynowy wskutek uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym),
• paraplegia (paraliż po uszkodzeniu rdzenia kręgowego).

Orzeczenie z symbolem 05-R możesz też dostać w przypadku innych schorzeń, które nie są ściśle związane z kręgosłupem:

• amputacja kończyny – jeśli utrudnia poruszanie się lub wykonywanie codziennych czynności, zależnie od stopnia utrudnienia;
• monoplegia – paraliż pojedynczej kończyny;
• hemiplegia – porażenie związane z czynnikami neurologicznymi, dotyczy tylko jednej strony ciała;
• dystrofia mięśniowa – stopniowy zanik mięśni i słabe napięcie mięśniowe.

Symbol niepełnosprawności 06-E

Epilepsja to choroba neurologiczna, ale jest ona na tyle poważna, że ma osobny symbol. Każda osoba, która cierpi na epilepsję, może dostać w związku z tym orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, o ile napady się powtarzają.

Orzeczenia z tym symbolem mogą być bardzo różne, zależnie od stopnia nasilenia ataków epilepsji, a także w zależności od częstotliwości ich występowania. Oczywiście musisz też złożyć wniosek o wydanie orzeczenia i stawić się przed komisją, choć w przypadku epilepsji największe znaczenia będą miały dokumenty medyczne z Twoich epizodów napadowych. 

Co więcej, komisja zwróci uwagę na Twoją zdolność do:

• samodzielnego funkcjonowania,
• wykonywania pracy w warunkach chronionych,
• wykonywania pracy w normalnych warunkach.

Pamiętaj, że nie dostaniesz orzeczenia, jeśli napady prawie wcale u Ciebie nie występują lub ich przebieg jest na tyle łagodny, że nie wpływa na Twoje codzienne funkcjonowanie. 

07-S symbol niepełnosprawności

Siódmy symbol zawiera choroby układu krążenia i choroby układu oddechowego. Same te choroby w większości przypadków nie mogą być samodzielną przyczyną powstania niepełnosprawności, bo prawie zawsze wymagane są różne powikłania, które wynikają właśnie z tych chorób. 

Mogą to być następujące choroby i powikłania:

• nowotwór płuc lub opłucnej, który doprowadził do niewydolności oddechowej;
• zaburzenia rytmu serca, którym towarzyszą zaburzenia hemodynamiczne (niewydolność serca musi osiągnąć co najmniej II stopień w klasyfikacji NYHA);
• nabyte lub wrodzone wady serca;
• długotrwałe owrzodzenia lub zapalenia żył głębokich w wskutek ich niewydolności;
• powikłania narządowe wskutek nadciśnienia tętniczego;
• miażdżyca zarostowa w kończynach dolnych, o ile jest to co najmniej II stopień niedokrwienia zgodnie z klasyfikacją Fontaine’a;
• kardiomiopatia,
• choroby niedokrwienne.

To, jaki stopień niepełnosprawności będzie Ci przysługiwać w związku z chorobą układu krążenia lub układu oddechowego, zależy głównie od stopnia nasilenia powikłań i ich ogólnego wpływu na Twoje życie. Im bardziej dana choroba utrudnia Ci codzienne funkcjonowanie, tym wyższy dostaniesz stopień niepełnosprawności.

Symbol niepełnosprawności 08-T

Choroby układu pokarmowego również mogą być przyczyną powstania niepełnosprawności i mają swoją osobną kategorię, czyli 08-T. Jakie konkretne schorzenia i dolegliwości mogą Ci zapewnić orzeczenie?

• choroby przełyku, wskutek których doszło do długotrwałych zaburzeń funkcji tego przewodu;
• przewlekłe zapalenie trzustki, jeśli wymagało stosowania farmakoterapii przez dłuższy okres;
• przewlekłe choroby jelit, jeśli doszło do powikłań;
• przewlekłe choroby wątroby związane z jej niewydolnością;
• powikłania po resekcji żołądka;
• nowotwór narządów układu pokarmowego.

Oczywiście orzeczenie dostaniesz pod warunkiem, że Twój stan zdrowia rzeczywiście jest poważny i utrudnia Ci codzienne funkcjonowanie – w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym. 

09-M symbol niepełnosprawności

Choroby układu moczowo-płciowego również mogą być przyczyną powstania niepełnosprawności, ale muszą być bardzo poważne i uciążliwe, żeby zapewnić Ci orzeczenie. 

Do najpoważniejszych chorób i schorzeń układu moczowo-płciowego należą:

• niewydolność nerek powstała wskutek zaburzeń czynności dróg moczowych,
• złośliwy nowotwór układu moczowego lub układu płciowego;
• wielotorbielowate zwyrodnienia nerek,
• przewlekła lub ostra mocznica powstała wskutek chorób nerek.

10-N symbol niepełnosprawności

Choroby neurologiczne bardzo często są związane ze zdolnością ruchową, dlatego symbole 10-N i 05-R często występują na orzeczeniu w parze. Orzeczenie z symbolem 10-N możesz dostać na różne choroby układu nerwowego, do których należą:

• encefalopatia pourazowa;
• cerebrastenia pourazowa;
• guzy centralnego układu nerwowego;
• udar mózgu związany z trwałymi i widocznymi deficytami neurologicznymi;
• choroby układu pozapiramidowego;
• choroby rdzenia kręgowego;
• uszkodzenia w obrębie nerwów obwodowych i czaszkowych.

Symbol niepełnosprawności 11-I

Do przedostatniej grupy należą groźne choroby i schorzenia, które mogą w bardzo dużym stopniu utrudniać codzienne funkcjonowanie. W większości są one na tyle unikalne, że nie dało się ich przypisać do innych kategorii, dlatego należą do tej osobnej, jedenastej kategorii. 

Do tej grupy zaliczane są:

• choroby endokrynologiczne,
• różne poważne schorzenia metaboliczne,
• choroby układu krwiotwórczego,
• przewlekłe choroby odzwierzęce o charakterze wielonarządowym (np. borelioza, choroba kociego pazura, babeszjoza, toksokaroza, ptasia grypa, wścieklizna),
• zaburzenia enzymatyczne,
• choroby zakaźne,
• widoczne zeszpecenia, które utrudniają codzienne funkcjonowanie.

Pamiętaj, że dane schorzenie musi utrudniać Ci pełnienie funkcji społecznych i wykonywanie codziennych czynności życiowych, jeśli masz na jego podstawie uzyskać orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Szczególnie dotyczy to zeszpeceń, które muszą rzeczywiście uniemozliwiać Ci wykonywanie pracy w wyuczonym lub aktualnie wykonywanym zawodzie.

Symbol niepełnosprawności 12-C

Dwunasty symbol dotyczy całościowych zaburzeń rozwojowych, które występują tylko i wyłącznie u dzieci. Są one zaburzeniami wrodzonymi, które w większości można rozpoznać już we wczesnym wieku dziecięcym, ale nie zawsze dochodzi do takiego rozpoznania.

Oczywiście o orzeczenie w związku z CZR można się starać nawet po osiągnięciu dorosłości, nic nie stoi na przeszkodzie. W związku z całościowym zaburzeniem rozwojowym możesz dostać każdy z trzech stopni niepełnosprawności. Wszystko zależy od indywidualnego charakteru zaburzenia i jego wpływu na Twoje funkcjonowanie. 

Do całościowych zaburzeń rozwojowych zaliczane są:

• zaburzenia ze spektrum autyzmu,
• zespół Hellera,
• zespół Retta,
• zaburzenia semantyczno-pragmatyczne,
• zespół unikania patologicznego,
• upośledzona zdolność do nauki niewerbalnej.

Nowotwór złośliwy a stopień niepełnosprawności

Nowotwór złośliwy prawie zawsze uprawnia do wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W większości przypadków będzie to też stopień znaczny, o ile oczywiście nowotwór w znacznym stopniu utrudnia Ci codzienne funkcjonowanie.

Znaczny stopień niepełnosprawności – jakie choroby?

Jeśli zależy Ci, żeby uzyskać znaczny stopień niepełnosprawności, to Twój stan zdrowotny musi być naprawdę poważny. Komisja lekarska sama oceni, czy rzeczywiście należy Ci się właśnie taki stopień niepełnosprawności, ale zazwyczaj jest on przyznawany tylko osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji. 

Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?

Jak uzyskać grupę inwalidzką dla emeryta, dla dziecka lub dla osoby dorosłej? Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności? W każdym z tych przypadków jest tak samo. 

1. Uzyskaj zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia na potrzeby zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
2. Złóż do zespołu wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności wraz z zaświadczeniem lekarskim (ważne 30 dni od daty wystawienia) i resztą dokumentacji medycznej.
3. Udaj się na komisję lekarską, gdy dostaniesz powiadomienie o jej terminie.
4. Jeżeli decyzja zespołu ds. orzekania nie będzie dla Ciebie satysfakcjonująca, to odwołaj się od decyzji w sprawie orzeczenia o niepełnosprawności w ciągu 14 dni.

Jakie świadczenie możesz zyskać dzięki orzeczeniu?

Jeśli dostaniesz orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, to osoba z najbliższej rodziny, które zrezygnuje z pracy, żeby się Tobą zaopiekować, może uzyskać świadczenie pielęgnacyjne. 2023 to ostatni rok, kiedy można uzyskać to świadczenie w związku z opieką nad osobą dorosłą. Co więcej, wymaga to procedury odwoławczej, ale warto się tego podjąć, bo świadczenie pielęgnacyjne przysługuje w kwocie 2458 zł miesięcznie i jest co roku waloryzowane.

Podsumowanie

• Istnieje 12 różnych symboli przyczyn powstania niepełnosprawności. Są podzielone ze względu na swoją charakterystykę.
• Na orzeczeniu możesz mieć maksymalnie 3 symbole przyczyn powstania niepełnosprawności, nawet jeśli Twoja niepełnosprawność jest spowodowana przez większą liczbę czynników.
• Jeśli uzyskasz znaczny stopień niepełnosprawności, to do końca 2023 r. Twój opiekun może dostać świadczenie pielęgnacyjne. W 2024 r. to świadczenie będzie przysługiwało tylko za opiekę nad osobą do ukończenia 18. roku życia.

Źródła

Obwieszczenie w sprawie rozporządzenia w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności

Rozporządzenie w sprawie wykonywania badań specjalistycznych na potrzeby orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności