Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie emerytur – kogo dotyczy?

Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenie dotyczące zasad ustalania wysokości emerytur. Sprawa budzi duże zainteresowanie, ponieważ może wpływać na sytuację części świadczeniobiorców. Sprawdź, z czym wiąże się ten wyrok.

Co obejmuje orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie emerytur?

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie emerytur z 4 czerwca 2024 r. (sygn. SK 140/20) określa dokładnie, kogo dotyczy wyrok TK. Chodzi o osoby, które złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 r., a następnie po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego ubiegały się o emeryturę powszechną.

Do tej grupy należą m.in. kobiety urodzone w latach 1949–1959, mężczyźni z roczników 1949–1952 oraz osoby urodzone w 1954 r. Obejmuje to różne rodzaje wcześniejszych emerytur.

Wyrok TK daje tym osobom prawo do korzystania z tytułu emerytury powszechnej bez pomniejszenia jej wysokości o pobrane wcześniej świadczenia.

Jakie zawody kwalifikują się do wcześniejszych emerytur objętych wyrokiem TK?

Wyrok TK dotyczy różnych kategorii wcześniejszych emerytur, wymienionych w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej. Obejmują one m.in.:

• emerytury nauczycielskie,
• świadczenia górnicze,
• emerytury przyznane za pracę w szczególnych warunkach,
• inne świadczenia wymienione w przepisach ustawy emerytalnej, które dawały prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę.

Dlaczego przepisy dotyczące wcześniejszych emerytur uznano za niekonstytucyjne?

Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy zawarte w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej naruszają zasady państwa prawa.

Mechanizm ten przewidywał, że wysokość emerytury powszechnej była obniżana o kwoty pobrane w ramach wcześniejszej emerytury. W praktyce oznaczało to, że osoby, które złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 r., traciły część świadczeń po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym wskazał, że takie rozwiązanie godziło w ubezpieczenie emerytalne, ograniczało nabyte prawa i podważało zaufanie obywateli do państwa. W ocenie Trybunału prowadziło to do nieakceptowalnych skutków prawnych, gdyż samo ustalenie wysokości świadczenia stawało się dla emerytów niekorzystne.

Ostatecznie orzeczenie TK podkreśliło, że pomniejszanie podstawy obliczenia emerytury o pobrane wcześniej świadczenia było niezgodne z Konstytucją i wymagało zmiany przepisów.

Brak publikacji wyroku TK w Dzienniku Ustaw – na czym polega problem?

Mimo że Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok 4 czerwca 2024 r., do dziś nie został on opublikowany w Dzienniku Ustaw.

Oznacza to, że formalnie nie wszedł on do obrotu prawnego, choć zgodnie z Konstytucją ma moc powszechnie obowiązującą. Problem wynika z zastrzeżeń wobec obsady sędziowskiej – w ocenie rządu udział jednego z sędziów czyni orzeczenie wadliwym.

Brak publikacji powoduje spór między władzą wykonawczą a sądowniczą. W ocenie Trybunału oraz Rzecznika Praw Obywatelskich wyrok powinien zostać ogłoszony, a powstrzymywanie jego publikacji jest sprzeczne z prawem. Rząd jednak powołuje się na ustawę aktu normatywnego i twierdzi, że bez innego rozstrzygnięcia nie ma podstaw do publikacji.

Spór ten uznaje się za przejaw kryzysu konstytucyjnego. Komisja Wenecka oceniła, że takie działanie podważa niezależność sądów i prawidłowe stosowanie prawa w zakresie emerytur.

Jakie korzyści mogą uzyskać emeryci dzięki wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego?

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego daje emerytom możliwość uzyskania korzystniejszych warunków świadczeń.

W praktyce oznacza to szansę na ponowne przeliczenie emerytury oraz wznowienie postępowania w sprawach zakończonych decyzją ZUS.

Dzięki temu wielu ubezpieczonych może uzyskać wyrównanie emerytury – zarówno w formie podwyższonych miesięcznych świadczeń, jak i jednorazowej wypłaty obejmującej okres do trzech lat wstecz od miesiąca złożenia wniosku.

Korzyści wynikające z wyroku TK:

• możliwość ponownego przeliczenia emerytury bez potrąceń,
• szansa na wypłatę wyrównania obejmującą pobrane świadczenia,
• ochrona kapitału emerytalnego przed pomniejszeniem zgromadzonego kapitału,
• wzrost bieżących świadczeń w ramach tytułu emerytury powszechnej,
• wzmocnienie praw ubezpieczonych poprzez eliminację niekorzystnych skutków prawnych.

Dzięki orzeczeniu TK osoby, które wcześniej pobierały świadczenia wymienione w ustawie emerytalnej, mogą liczyć na korzystniejsze traktowanie i bardziej sprawiedliwe naliczanie świadczeń w przyszłości.

Skutki finansowe, które niesie ze sobą orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego

Wyrok TK wpłynie bezpośrednio na wypłacanie świadczeń emerytalnych – świadczenia wypłacane w ramach emerytury powszechnej będą wyższe, bo nie zostaną pomniejszone o kwoty pobrane wcześniej. Jeśli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub inne wcześniejsze świadczenie, nie będzie to już miało negatywnego wpływu na dalsze ustalanie wysokości świadczenia.

Korzyści finansowe obejmują nie tylko wzrost bieżących świadczeń, ale także możliwość uzyskania zwrotu podatków. Przy wypłacie wyrównania trzeba jednak pamiętać, że obowiązuje podatek dochodowy wraz z odliczeniem zaliczki, co realnie zmniejsza ostateczną kwotę netto.

Rozwiązania przygotowywane przez rząd w związku z wyrokiem Trybunału

Rząd, zamiast publikować w Dzienniku Ustaw wyrok z 4 czerwca 2024 r., zapowiedział przygotowanie nowelizacji ustawy emerytalnej. Nowe przepisy mają uregulować zasady dotyczące ponownego przeliczenia emerytury i zapewnić, że osoby, które wcześniej korzystały z prawa do wcześniejszej emerytury, nie stracą na przejściu do emerytury powszechnej.

Projekt przewiduje rozwiązania, które obejmą m.in. kwestie związane z wypłacaniem świadczeń emerytalnych, a także ochroną kapitału emerytalnego przed dalszymi skutkami prawnymi wadliwych przepisów. Dzięki temu ma być zagwarantowane, że ubezpieczeni otrzymają świadczenia naliczane w sposób zgodny z Konstytucją.

Choć nowe regulacje mogą uprościć sytuację emerytów, ich ostateczny kształt zależy od dalszych prac legislacyjnych i przyjęcia projektu przez parlament.

Jak sądy podchodzą do odwołań od decyzji ZUS po orzeczeniu?

Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. wielu emerytów kieruje sprawy przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych do sądu. W części przypadków sąd okręgowy lub sąd ubezpieczeń społecznych uchyla decyzje ZUS i nakazuje ponowne przeliczenie emerytury z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu z art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

Nie zawsze jednak odwołania kończą się sukcesem – zdarza się, że sądy podtrzymują stanowisko ZUS, zwłaszcza gdy dokumentacja sprawy wskazuje na brak podstaw do zmiany. Dlatego wynik postępowania zależy od indywidualnych okoliczności i oceny zgromadzonych dowodów.

Pobierasz wcześniejszą emeryturę? Dowiedz się, czy możesz otrzymać wyższe świadczenie

Jeżeli pobierasz wcześniejszą emeryturę, a Twoje świadczenie zostało obliczone na podstawie przepisów sprzed 2012 roku, istnieje realna szansa, że jego wysokość powinna zostać ponownie zweryfikowana. Wiele osób, które zdecydowały się na taki krok, uzyskało już korzystniejsze przeliczenie emerytury, a także wyrównanie obejmujące nawet kilka ostatnich lat.

Z możliwości tej mogą skorzystać osoby, które:

• złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 r.,
• po 1 stycznia 2013 r. otrzymały ostateczną decyzję administracyjną o przyznaniu emerytury powszechnej,
• należą do grup zawodowych z prawem do wcześniejszych świadczeń, takich jak nauczyciele, górnicy, kolejarze czy pracownicy wykonujący zawody w warunkach szczególnych.

Warto też wiedzieć, że odrębne zasady obejmują świadczenia takie jak emerytura mundurowa, emerytura strażacka, emerytura sędziego w stanie spoczynku oraz prokuratora w stanie spoczynku.

Jeżeli spełniasz powyższe warunki i powierzysz sprawę specjalistom z Helpfind, masz pewność, że proces przebiegnie sprawnie i bez zbędnych formalności. Nasi eksperci zajmą się analizą dokumentów, przygotują niezbędne pisma do ZUS, a w razie konieczności wystąpią także przed sądem. Wszystko odbywa się w pełni zdalnie, co oszczędza Twój czas i eliminuje konieczność osobistych wizyt w urzędach.

Dlaczego warto współpracować z Helpfind?

• sprawdzimy Twoją sprawę pod kątem możliwości korzystniejszego przeliczenia,
• zadbamy o komplet dokumentów, również wtedy, gdy trzeba je odtworzyć lub uzupełnić,
• zapewnimy Ci profesjonalne wsparcie od początku do końca postępowania,
• działamy na przejrzystych zasadach, bez ukrytych warunków,
• otwieramy drogę do uzyskania świadczeń na wyższym poziomie wraz z należnym wyrównaniem za poprzednie lata.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)